How can we teach ourselves Latin? (a talk in Latin) – 2/2

This is the sec­ond part of a talk I gave in Flo­rence (here is the first part), Italy, where I out­lined a method of acti­vat­ing your Latin when you already have a foun­da­tion. The talk is in Latin. If you are start­ing out, read these guides.

Video in Latin

Audio in Latin

Lis­ten to the sec­ond part of this talk here on Latinitium.com or in your pod­cast app.

Latin Text

Sal­vete sodales! 

Em alter­am partem (Pri­ma pars hic inven­i­tur) ora­tio­nis quam Flo­ren­ti­ae in con­ven­tu Greco­Lati­no­Vi­vo (quem Giampiero Marchi curav­it) in the­atro Nic­col­i­ni mense Mar­tio anno MMXVII mag­no cum gau­dio habui.

Quae cum ita sint–bene, hoc iam ses­cen­ties dixi ami­cis meis, ergo non erit mirum. Aut quae­li­bet locu­tiones erunt satis notae. Ergo, confidentia–et hoc est max­i­mum in studi­is nos­tris: sine con­fi­den­tia tota res, totum aed­i­fi­ci­um cor­ruet. Bene.

Sed quo­mo­do hoc fiat? Nos homines in ser­moci­nan­do vel patrio ser­mone solemus–mirum in modum–iisdem fere ves­tigi­is insistere–nostris ipso­rum ves­tigi­is insis­tere, eadem iterumque, iterum iterumque dicere; et habe­mus tamquam oratiun­cu­las paratas de argu­men­tis tri­tis­simis, de argu­men­tis de quibus sem­per loquimur, de famil­ia, de vita nos­tra, de munere nos­tro: fere sem­per idem dicimus de eis rebus. Bene: cur? Sunt sine dubio mul­tae causae; sed lin­gua est tamquam oceanus ubi sunt–est tan­ta vari­etas, sunt tot modi aliq­uid dicen­di; et post aliqu­os annos con­sue­vimus hanc rem sic tractare, illam rem sic tractare; bene munere suo fun­gi­tur, ergo cur mute­mus? For­t­asse ali­quan­tu­lum vari­a­mus; sed si rep­u­tatis vobis­cum, videb­itis vos plerumque habere qua­si oratiun­cu­las paratas ad haec argu­men­ta cot­tid­i­ana.  Et suadeo ut hoc ipsum con­ver­ta­mus in usum nos­trum cum lin­guam Lati­nam discimus vel doce­mus: nam scil­icet haec omnia pos­sumus tradere dis­cip­ulis nostris. 

Ergo quid facien­dum est? Sumen­dum est argu­men­tum, sum­i­tote argu­men­tum velut de, quid dicam?, for­t­asse: cur de eo, “cur lin­guam Lati­nam dis­cas”, bene. Nam saepe homines hoc rogant, “Cur lin­guam Lati­nam dis­cis? Visne in museo lab­o­rare,” nonne? Hoc sem­per. Ergo sum­imus hoc argu­men­tum, bene. Quid facien­dum est? Bene, scribe­mus qua­si oratiun­cu­lam: et hae erunt tamquam insu­lae in oceano illo, et in his insulis poter­imus qui­escere, in tuto esse. Ergo scribe­mus oratiun­cu­lam: et hoc fiet qual­i­bet via, quoli­bet modo. Pos­sumus vel ser­mone patrio scribere, sed sim­pliciter; et deinde con­verte­mus in lin­guam lati­nam, aut lingam grae­cam, si libet, nescio. Et hoc fiet quoli­bet modo: si opus est lex­i­cis, inter­pre­ta­tion­ibus, nescio, phrase­ologi­is, ami­cis, mag­istris, qual­i­bet via hoc facien­dum est ut habea­mus bene emen­datam oratiun­cu­lam, sed satis sim­pliciter scrip­tam, non ornatis­si­mam, sed ut fere loquamur.

Et tunc edis­cen­dum. Sane, scio mul­tos his tem­po­ribus nolle suadere ut quic­quam memo­ri­ae man­de­mus, sed econ­tra puto esse opti­mum aliq­uid inter­dum memo­ri­ae man­dare. Itaque memo­ri­ae mand­abimus, edis­ce­mus hanc oratiun­cu­lam, hanc insu­lam; et hoc fiet aut iteran­do, iterum iterumque dicen­do, iterum iterumque scriben­do aut aliq­uid eius­mo­di, aut arte memo­ri­ae. Et hoc est mul­to iucundius: ute­mur illis palati­is memo­ri­ae quae sunt, quae vehe­menter vobis com­men­do vel eti­am atque eti­am, nam sunt utilis­si­ma et non adeo dif­fi­cil­ia sunt. Et tum habe­mus nunc quas­dam provin­cias, habe­mus quas­dam oratiun­cu­las, for­t­asse de vita, de cau­sis cur lin­guam lati­nam dis­ca­mus, de munere nos­tro, non refert. 

Deinde scil­icet ser­mones haben­di sunt cum ali­is hominibus. Sed si for­t­asse non sunt alii homines quibus­cum loqua­mur, quid tum facien­dum? Tum scil­icet restat via quam ipse fre­quen­tavi et eti­am nunc fre­quen­to, nunc ipsum: id est loqui secum. Hoc facien­dum est. Pos­sumus loqui nobis­cum; et hoc feci per qua­ter­nas horas per mul­tos menses. Est quaedam insa­nia, non nego; sed est res tam utilis. Et hodie pos­sumus eti­am per rete col­lo­qui cum hominibus per Skype, per Face­book, sunt tot viae per quas hoc fieri potest; et pos­sumus scribere — Bene.

Habe­mus illas insu­las nunc paratas, habe­mus nos­tras provin­cias bene expug­natas, habe­mus oratiun­cu­las illas; et quid for­t­asse poter­imus facere? Pos­sumus pri­mum agere partes inter­ro­gan­tis et partes respon­den­tis; iam habe­mus respon­sa, nonne, quia habe­mus illam insu­lam. For­t­asse scrip­simus: “Lin­guam lati­nam dis­co ut pos­sim scrip­ta anti­qua leg­ere, velut Ciceronem, Cae­sarem; et for­t­asse ut Petrar­cham et aetate pos­te­ri­ores.”  Bene, nunc opus est quaes­tion­ibus seu inter­ro­gatis: “Cur lin­guam Lati­nam dis­cis?” “Ut pos­sim scrip­tores antiqu­os leg­ere.” “Quos scrip­tores?” ?? et cetera. (Non est necesse movere–sed hoc iuvat.) Et hoc fieri potest satis facile, bene; itaque habe­mus illas insu­las quas pos­sumus con­vert­ere in ser­mones veros, et hoc fieri potest cum ami­cis nos­tris: est utile exercitium.

Deinde est descrip­tio; et potest esse descrip­tio rei, imag­i­nis, homin­is: et hoc fiat per, dix­erim per trig­in­ta secun­das aut sex­ag­in­ta for­t­asse. Pos­sumus sumere rem: domi sumus, for­t­asse sumimus–bene, est men­sa. Describ­a­mus hanc men­sam per trig­in­ta secun­das, et quam plurim­is ver­bis uta­mur. Effun­damus ver­ba: velut, bene, “haec est men­sa, est quadra­ta, habet quat­tuor pedes, est for­t­asse albo col­ore, satis altis pedibus…aut nescio; et sic pos­sumus exercere nos in loquen­do. Et deinde pos­sumus sumere imag­inem tab­u­lae pic­tae, aut for­t­asse domi habe­mus pul­cher­ri­mas tab­u­las pic­tas: pos­sumus tum nar­rare quid fiat et describere quid fiat. For­t­asse est homo qui pis­catur et pisces cap­tat. Tum pos­sumus eti­am iterum agere partes rogan­tis sive respon­den­tis: bene, quid fac­it homo in tab­u­la pic­ta? ah, pis­catur. Quid est pis­cari? ah, est pisces conari capere vel captare. Et sic locu­ti sumus de rebus aut de hominibus: descripsimus.

Sed si volu­mus nunc nar­rare aliq­uid, pos­sumus nar­rare quid ipsi fecer­imus, faci­a­mus, fac­turi simus, vel fac­turi fuer­imus. Soleo vel sole­bam potius hoc facere; dice­bam: bene, nunc librum in manus sumo, et librum lego, et nunc librum clau­do, et pono in sac­co, et dum, dum hoc facio scil­icet: et sac­cum clau­do, et sac­cum in manus sumo et egre­dio e domo, et deinde in viam me con­fero ad raedam pub­li­cam ut in sinum urbis vehar, et sic pos­sum describere: est–sane, fieri potest ut quod­dam taedi­um obrepat, non nego; sed hoc fieri potest sati–haec omnia pos­sunt red­di tam dif­fi­cil­ia quam volu­mus. Pos­sumus dicere, bene: quid fecis­sem, si Romae antiq­ui­tus fuis­sem? et tum pos­sumus nar­rare fab­u­lam de eo quid fecis­se­mus: tum exerce­mus nos in his enun­ti­atis irre­al­ibus. Pos­sumus eti­am nar­rare fab­u­lam. Si vide­mus hominem in via, pos­sumus fin­gere fab­u­lam de eo: for­t­asse vide­tur fes­sus, bene. Cur est fes­sus? Ah, fes­sus est quia totam noctem per­vig­ilav­it: cur? aut sunt dif­fi­cul­tates domi; et pos­sumus sic fin­gere fab­u­lam de homine. Et restat renarratio 

Et redea­mus nunc ad illa scrip­ta facil­ia, illa col­lo­quia, illos libros ‘Latin Read­ers’. Eos legimus, bene; sed pos­sumus deinde postquam legimus locum, pos­sumus conari pro vir­ili parte, pro viribus, renar­rare fab­u­lam, et tum scil­icet licet vari­are: pos­sumus vari­are mod­um, an pos­sumus mutare et tem­pus, nonne: ex tem­pore prae­ter­i­to in futu­rum, e prae­ter­i­to in prae­sens, ex–et hic quod iucundis­si­mum est, mutare ex ora­tione rec­ta in ora­tionem obli­quam, hoc sem­per placet discipulis–adde tan­tum­mo­do “dix­it” aut “scrip­sit”: tunc fit iucun­dum. Bene. 

Itaque in loquen­do iam expu­gav­imus cer­tas quas­dam provin­cias illis insulis vel illis oratiun­culis con­dendis, aed­i­f­i­can­dis. Sed ita nunc eti­am in leg­en­do cer­tae quaedam provin­ci­ae erunt expug­nan­dae.  Me non fugit quan­til­lum tem­pus plerique homines hodie habeant. Plerique dicunt: “Egeo tem­pore.” Sit ita sane; sed for­t­asse denas min­u­tas cot­ti­die habes. Et hoc plerumque habe­mus, nam con­sum­imus, absum­imus, perdimus tan­tum tem­po­ris in exspectan­do, nonne, in ordine stan­do, dum caf­feam exspec­ta­mus, dum raedam longam exspec­ta­mus, dum tra­men exspec­ta­mus, dum dentes defrica­mus: mul­tum temporis. 

Ergo quid facien­dum est? Sumen­dus est tex­tus, locus quidam iucun­dus, et hic non necesse est quaerere tex­tum dif­fi­cil­li­mum, neque facil­li­mum, sed tex­tum qui placeat, qui studi­um moveat, qui valde iucun­dus sit. 

Sug­gest­ed read­ing: How to Improve your Latin in 10 min­utes a Day

Et deinde, postri­die, appos­i­to horolo­gio quo decem fere min­u­tas metiemur gustabimus tex­tum: leg­e­mus per­func­to­rie, negle­gen­ter, bene. “Ah, haec sunt quaedam vocab­u­la quae intel­lego, bene habet”. Decem min­u­tas hoc facimus. Deinde post decem min­u­tas, his lib­ris sub­mo­tis, ali­ud faciemus. 

Postri­die rur­sus eun­dem librum in manus sumemus, et tum leg­e­mus et adno­tabimus omnia dif­fi­cil­ia: hoc ver­bum non satis intel­lego, haec con­struc­tio mihi sat mira esse vide­tur, for­t­asse Cicero errav­it, ita. 

Et postri­die dili­gen­tis­sime quaere­mus respon­sa harum rerum, solve­mus omnia dif­fi­cil­ia, quaere­mus in lex­i­cis, in gram­mati­cis, in omnibus locis, vel roga­mus, nescio, mag­istros. Sed tunc intel­lege­mus textum. 

Postri­die, microphono apposito–et nos omnes habe­mus fere microphon­um, habe­mus tele­phona et in illis sunt microphona. Et pos­sumus tunc recitare textum–recitare tex­tum et excipere, incidere vocem nos­tram. Et hic non quaer­it­ur quaedam recita­tio omnibus numeris abso­lu­ta, sed potius aliq­uid quod pos­simus postea aus­cultare. Sane si volu­mus perdis­cere lon­gi­tudines omni­um vocal­i­um, ita opus est satis dili­gen­ter recitare. Sed hoc non est maximum. 

Ergo quid fiet hoc tex­tu? Postquam hoc fec­imus, dum in itinere sumus, dum dentes defrica­mus, dum exspec­ta­mus dum ad palaes­tram, in usum palaes­trae sumus, dum pon­dera tol­limus, denique ubicumque sumus tum, ubi ani­mus quo­dammo­do vacat, pos­sumus haec aus­cultare et sic per­petuo ver­sari in lin­gua Lati­na si volumus. 

Circumdemus nos lingua Latina

Itaque eti­am sub­mo­tis lib­ris pos­sumus ver­sari in lin­gua Lati­na, pos­sumus nobis­cum loqui aut loqui cum ali­is sane, et pos­sumus aus­cultare hos tex­tus, et nunc denique, ergo quid fieri poter­at abhinc, nescio, quadrag­in­ta annos, nunc pos­sumus quod­dammo­do cir­cum­dare nos ipsos lin­gua Lati­na, quod est commodissimum. 

Rerum congregatio et repetitio

Itaque nunc satis mul­ta dixi de his rebus, et nunc in pau­ca haec con­fer­a­mus, ut fiat, sicut Quin­til­ianus scrib­it, rerum con­gre­ga­tio et rep­e­ti­tio. 

Primum–hae sunt qua­si leg­es illarum tab­u­larum [i.e. Leg­es Duodec­im Tabularum]–oportet pri­mum invenire facil­ia quam pluri­ma, quam pluri­ma facil­ia, ut habea­mus amplam copi­am, habea­mus quae lega­mus cot­ti­die sine magna ani­mi contentione. 

Et deinde illas insu­las aed­i­fi­cabimus, et sic incip­iemus qua­si fun­da­men­tum iacere fac­ul­tatis Latine loquen­di, et con­fi­den­ti­ae illius. 

Deinde ser­mones aut nobis­cum aut cum ali­is habebimus; for­t­asse utrumque facien­dum est. 

Postea vero fab­u­las narra­bimus aut de hominibus aut de rebus aut de tab­u­lis pic­tis, aut renarra­bimus fab­u­las quas iam legimus. Et haec omnia scil­icet eti­am scriben­tibus util­ia sunt. 

Et denique aliqu­os tex­tus elige­mus et expugnabimuseos sicut osten­di, per inter­val­la decem minutarum. 

Et sic in loquen­do et in leg­en­do habebimus cer­tas quas­dam provin­cias bene expug­natasquae sint bene nos­trae; et for­t­asse poter­imus dicere: bene, Latine nescio, sed hos tex­tus meos red­di­di; omnia, quidquid inest, bene teneo, omnes locu­tiones, omnes con­struc­tiones quae insunt bene, bene meae sunt, bene intellego. 

Et in loquen­di: et for­t­asse Latine nescio loqui; sed pos­sum de his saltem, quid dicam, provinci­is bene loqui. Et erit igi­tur fun­da­men­tum fir­mum non modo fac­ul­tatis leg­en­di et loquen­di, sed studii, et qua­si quod­dam semen eloquentiae. 

Haec habui quae dicerem.