How can we teach ourselves Latin? (a talk in Latin) – 1/2

Stu­dents of Latin often ask how to learn Latin, but, I have from 10 years of teach­ing Latin, learned that a teacher can teach only a small part of the lan­guage, but can do much to inspire and show the way so that stu­dents can teach themselves.

This is the first part of a talk I gave in Flo­rence, Italy on teach­ing your­self Latin (Here is part two). Note, that it is in Latin, geared towards those who already have a pas­sive knowl­edge of Latin but want to acti­vate it and speak Latin.

Video in Latin

Audio in Latin

Lis­ten to the talk here on Latinitium.com or in your pod­cast app.

Latin Text

Puer sedec­im annos natus obstupui. Sum­ma aes­tate, sole splen­dente, ante me con­spexi tit­u­lum lat­inum, et di boni, haec lin­gua anti­qua et hic nun­tius per saec­u­la emis­sus me sum­mo stu­dio inflam­mav­it, et ili­co con­sti­tui hanc lin­guam discere. 

Sed erat illa aetas prisca ubi rete omni­um gen­tium vix erat, aut si erat, domi meae sane non erat. Quo­quo modo potui, quae­sivi libros quibus uter­er ad hanc lin­guam nos­tram dis­cen­dam; et rep­peri quos­dam libros, et ut nunc scio, pes­si­mos: tunc vero nesciebam. Et pro viribus hanc lin­guam dis­cere coepi; sed non tam longe pro­gres­sus sum ante­quam cal­cem impe­gi his studiis. 

Sed deinde mul­tis annis post me con­tuli ad uni­ver­si­tatem ut haec stu­dia iam diu inter­mis­sa revo­carem. Et sum­mo cum stu­dio vole­bam hanc lin­guam dis­cere; per bien­ni­um oper­am hic dedi et satis sed­u­lo, immo sedulo–quid dicam “satis”?–et quid fac­tum est? Ab ini­tio, post duos menses, legimus Cae­sarem: De Bel­lo Gal­li­co, liber sex­tus plerumque legi­t­ur. Et insud­abam his rebus; velis remisque conabar intel­legere quid­nam gen­tium ille scrip­sis­set. Et arma­tus lex­i­cis, inter­pre­ta­tion­ibus, com­men­tari­is, denique omnibus sub­sidi­is quae excog­i­tari possint conabar–non dicam leg­ere, nam mater docuit non esse metiendum–excutiebam, conabar extri­care quen­dam sen­sum et per­sol­vere haec aenig­ma­ta inextricabilia.

Sed mox coepi mecum rep­utare utrum idoneus essem qui lin­guam lati­nam dis­cerem; nam cot­ti­die oper­am dabam, neque quic­quam pro­fi­ciebam. For­t­asse oper­am et oleum perde­bam. Nam cot­ti­die com­plures horas inten­de­bam in–quid? in quat­tuor paginas–non, for­t­asse in tres pag­i­nas Cae­saris leg­en­das; et nihil, nihil pror­sus dis­ce­bam, ut mihi videbar. 

Ergo con­sti­tui ante­quam has­tas abicerem ulti­mum impe­tum facere in hanc provin­ci­am; et inter­ca­pe­dine stu­dio­rum uni­ver­si­tar­i­o­rum fac­ta, coepi quaerere in rete omni­um gen­tium, quod tum erat; et ibi imprim­is duos libros vel duo gen­era libro­rum repperi. 

“deinde intellexi alias vias esse”

Et nunc quaer­it­ur cur­nam gen­tium haec omnia nar­raver­im. Hoc quaer­it­ur.  Et hoc volui vobis nar­rare, quia exper­tus sum quam dif­fi­cile, quam ardu­um esse pos­set dis­cere lin­guam lati­nam tralati­cia quae dic­i­tur ratione. Et maxime quia putabam nul­lam aliam viam exstare, nul­lam aliam metho­d­um esse. 

Sed deinde intellexi alias vias esse; et intellexi nos posse, immo for­t­asse necesse esse nos­met ipsos docere, quia qui sunt mag­istri qui possint, nescio, denas horas vel octonas horas cot­ti­die cum dis­cip­ulis suis ver­sari? Raris­si­mum est: sane sunt loci ubi liceat per­petuo in lin­gua lati­na ver­sari, sed hi sunt rari loci.  Ergo nos­met ipsi debe­mus nos docere, et dis­cip­uli ipsi debent suo Marte dis­cere: pos­sumus offend­ere, quid dicam, offerre eis quibus­dam vel quas­dam artes, tech­nas, libros, con­sil­ia; sed serius ocius debent ipsi suo Marte per­venire ad fastigium illud lin­guae latinae. 

Ergo quae­sivi in rete, in rete rep­peri duo gen­era libro­rum: imprim­is col­lo­quia lati­na, et illam seriem libro­rum quae inscribitur Lin­gua Lati­na per se illus­tra­ta. Et sum­mo cum stu­dio haec leg­e­bam. Nunc potui leg­ere aliq­uid satis facile, poter­am intel­legere. Lec­titabam hos libros.  Haud scio an Lin­guam Lati­nam per se illus­tratam, vel saltem pri­mum vol­u­men ‘Famil­iam Romanam’, haud scio an tricies librum per­legerim et aus­cul­taver­im; nam haec omnia recitabam et aus­cultabam. Et sic potui post aliqu­os menses per­venire ad, ut vere dicam, ad quan­dam sci­en­ti­am huius lin­guae, et mihi recepi ad uni­ver­si­tatem: ibi ah, quid fac­tum est, poter­am leg­ere! non optime, et neque omnia, sed poter­am leg­ere et intel­legere eodem tem­pore: non ver­tendo, sed leg­en­do intellexi. Bene.

Sed cur­nam dis­ca­mus Latine? Nam sem­per loquimur de modis, de rationibus, bene; sed cur?  Et mul­tae causae sunt, sed una, dix­erim, est ceteris longe praes­tantior: et est ut lega­mus scrip­ta anti­qua, vel scrip­ta recen­tio­ra. Alii hoc faci­unt scil­icet ut res ges­tas legant, ut dis­cant de rebus gestis, alii quod putent apud vet­eres, apud recen­tiores esse qua­si mar­gar­i­tas, esse cog­i­ta­tiones hominum per saec­u­la lit­teris man­datas quae eti­amnunc possint afferre aliq­uid com­mod­i­tatis, aliq­uid fruc­tus nobis hominibus. Et deinde sunt qui delecten­tur ipsa lin­gua, scil­icet; et nomen meum prof­i­te­or in his omnibus greg­ibus, ut vere dicam.  Bene.

Sed in qual­i­bet ratione docen­di vel dis­cen­di, nam haec omnia per­ti­nent et ad rationem docen­di et ad rationem dis­cen­di, finis oportet sit ut lega­mus, ut intel­lega­mus dum legimus.  Bene.

Sed nunc, ut puto, nem­inem fugit quam longum iter eme­tien­dum sit, quam ardu­us mons ascen­den­dus sit ut per­ve­ni­a­mus ad ali­quam sci­en­ti­am huius lin­guae nos­trae. Et sive in radi­cibus mon­tis, sive in medio monte ver­samur, iuvat pluri­mum con­stituere quas­dam metas cer­tas ad quas cur­ra­mus.  Sint metae propin­quae quae nos adi­uvabunt in con­sue­tu­dine cot­ti­die stu­den­di, cot­ti­die leg­en­di colen­da et ine­un­da; et sint metae long­in­quae quae nos in hoc tam lon­go cur­su retineant. 

Et quales sint hae metae propin­quae?  Pri­mum sint tales quales atti­gi satis facile possint velut: cot­ti­die denas pag­i­nas legam, bene; aut cot­ti­die binos ver­sus memo­ri­ae mand­abo, aut cot­ti­die dena vocab­u­la dis­cam, aut aliq­uid quod fieri pos­sit sine mag­ni, quid dicam, sine mag­no negotio. 

Deinde sint metae long­in­quae, quae ut dixi supra, ut sic loquar, retineb­unt­nos in cur­su longis­si­mo; et erunt tales quales: hoc anno legam for­t­asse omnia capi­ta alicuius lib­ri, for­t­asse Famil­i­ae Romanae; aut hoc anno decem ora­tiones Cicero­nis intel­legam; aut hoc anno mille ver­sus memo­ri­ae mand­abo: aliq­uid quod satis dif­fi­cile sit ad quod per totum annum cur­rere pos­simus. Bene.

Nihil ali­ud magis soleo dis­cip­ulis meis praecipere quam ut quam pluri­ma facil­li­ma legant, talia qualia ipsi intel­legere possint sine mag­no nego­tio. Et nobis­cum his tem­po­ribus optime agi­tur quia nobis est rete omni­um gen­tium quod nobis supped­i­tat immen­sam, prope infini­tam copi­am libro­rum, idque gratuito. 

Et imprim­is censeo duo nom­i­na aut duos indices, duas inscrip­tiones libro­rum quaerendo/as esse, quae sunt “Latin Read­ers”, quae sunt fabel­lae facil­iores vel loci desump­ti ex scrip­toribus antiquis inter­dum mutati quo facil­iores sint; et hi lib­ri plerumque ede­ban­tur saecu­lo unde­vices­i­mo aut vices­i­mo for­t­asse ine­unte.  Et inter hos libros dix­erim “Fab­u­lae faciles” a Ritchie con­scrip­tas esse for­t­asse si non opti­mae, satis iucun­dae mea sententia. 

Sug­gest­ed read­ing: Best books for learn­ing Latin

Et deinde sunt illa col­lo­quia lati­na quae me magna ex parte docuerunt latine loqui; et sunt for­t­asse vobis omnibus nota, sed tamen dicam: sunt col­lo­quia, sunt dialo­gi scholas­ti­ci in usum dis­cip­u­lo­rum scrip­ti; saecu­lo sex­to dec­i­mo hoc genus lit­ter­arum flo­re­bat. Et exs­tat sil­va, immen­sa copia huius gener­is libro­rum ut pos­simus cot­ti­die leg­ere talia neque umquam fere exhau­rire hunc fontem.

Sunt alia facil­ia, alia sunt mul­to dif­fi­cil­io­ra. Imprim­is vobis com­men­dem col­lo­quia Corderii quia sunt facil­ia, sunt facil­li­ma.  Incip­i­unt hoc modo fere: “Salve!” “Ah salve!” “Ut vales?” “Bene valeo.” “Quid facere vis?” “Volo stud­ere.” Scil­icet omnes dis­cip­uli vol­unt stud­ere.  Sunt dis­cip­uli enim pro­bis­si­mi. Sed sunt satis ari­da haec col­lo­quia. Et deinde sequ­un­tur col­lo­quia Eras­mi et col­lo­quia Iaco­bi Pon­tani; et haec col­lo­quia sunt perquam doc­ta. Eras­mi col­lo­quia sunt ioco­sis­si­ma, et Pon­tani col­lo­quia sunt satis iocosa, sed aeque doc­ta quam illius Eras­mi. Et qui haec col­lo­quia, non modo haec sed eti­am alia, lec­ti­taver­it, sibi para­bit fac­ul­tatem non modo horum scrip­to­rum leg­en­do­rum, sed fere cuius­li­bet scrip­toris leg­en­di; quia hi scrip­tores, dico Pon­tanum, Eras­mum, Corderi­um hau­riebant locu­tiones ex Cicerone, ex Plau­to, ex Ter­en­tio, ex omnibus denique scrip­toribus qui pro­batis­si­mi haber­en­tur saecu­lo sex­to dec­i­mo. Et ita est qua­si, nescio, far­ra­go quaedam, et si quis leg­erit talia, erit para­tus ad quem­li­bet scrip­torem antiqu­um leg­en­dum. Bene; et sane discimus eti­am Latine loqui.

Et nunc id quaer­it­ur, nonne: bene, est bon­um leg­ere; sed cur latine loqua­mur? Bene: sunt qui dicant quia iucun­dum est; et non nego, non nego.  Sed in omnibus rebus est–in omnibus his rebus finis est quo melius lega­mus et intel­lega­mus scrip­ta. Sit iucun­dum Latine loqui, bene; sed oportet sit utile. Oportet sit utile ad quid? Ad leg­en­dum, ad intel­le­gen­dum.  Ergo hoc facimus ad scrip­ta melius intel­le­gen­da, et ad altius intellegenda. 

Et ut audivimus–puto, nam ital­ice non bene scio–lingua lati­na non est aenig­ma per­sol­ven­dum, sed est lin­gua. Sane, non adeo mul­ti Romani restant, sed tamen est lin­gua; et qui lin­guam, quid dicam, qui lin­guam lati­nam loquitur, intel­le­git, sen­tit esse ver­am lin­guam, non esse rem dis­se­can­dam. Et mehercle, haud ita pri­dem unus ex dis­cip­ulis meis, postquam pri­mum locu­ti sumus latine, excla­mav­it “Mag­is­ter, modo intellexi lin­guam lati­nam esse lin­guam!” Et est aliq­uid; et hoc non iocan­di causa dico, sed hoc excla­mav­it, et qua­si cum gau­dio, quia adeo longe discesser­at haec lin­gua, haec ratio eius dis­cen­dae, ut non perciperet esse lin­guam; sed simul ac coepimus latine loqui, sen­timus: ah, di boni, est lin­gua, optime!  Et deinde for­t­asse si mul­tum loquimur, si con­sue­vimus uti his omnibus ver­bis et locu­tion­ibus, con­struc­tion­ibus quae inve­ni­un­tur apud scrip­tores, tum cum ipsi offend­e­mus, cum ipsi occur­re­mus, incide­mus in has locu­tiones, in haec ver­ba, in has con­struc­tiones, non erunt nobis igno­tae: erunt qua­si ami­cae, quia ipsi scimus, ipsi vidimus, ipsi diximus! 

Et ad con­fi­den­ti­am cor­rob­o­ran­dam, et hoc puto max­i­mum esse for­t­asse; nam plerumque, et hoc exper­tus sum in mul­tis dis­cip­ulis: plerumque timent scrip­tores antiqu­os, timent Ciceronem, Tac­i­tum, for­t­asse mer­i­to. Sed mul­ti timent scrip­tores antiqu­os aggre­di vel adire ad eos. Sed qui Latine loquitur–qui facil­li­ma legit–sed qui Latine loquitur ipse uti­tur his locu­tion­ibus; mul­to con­fi­den­tius aggredi­etur ad illos fontes antiqu­os. Cum videb­it locu­tiones quales sunt, nescio, Quae cum ita sint–bene, hoc iam ses­cen­ties dixi ami­cis meis, ergo non erit mirum. Aut quae­li­bet locu­tiones erunt satis notae. Ergo, confidentia–et hoc est max­i­mum in studi­is nos­tris: sine con­fi­den­tia tota res, totum aed­i­fi­ci­um corruet. 

Pars altera hic invenitur.