The Life and works of Petronius

I recent­ly re-read the great Roman nov­el Satyri­con by Petro­n­ius, and I thought it would be use­ful to do a video about Petro­n­ius. Amelie and I spent an hour find­ing a place free from the vio­lent winds of Stockholm.

Video in Latin

Audio in Latin

Lis­ten to the audio of this essay here on Latinitium.com or in your pod­cast app:

Latin Text

Hodie de Petro­n­io ser­mo erit. Dis­cetis quis fuer­it, que­mad­mod­um sibi mortem inter epu­las con­sciver­it, et cur puris­si­mae impu­ri­tatis auc­tor voca­tus sit. 

“Illi dies per som­num, nox offici­is et oblec­ta­men­tis vitae tran­sige­batur, utque alios indus­tria, ita hunc ignavia ad famam protulerat.”

— Tac. An. 16.18

De vita Petronii

Pau­cis­si­ma de Petro­n­io com­per­ta habe­mus. Et sicut fit in rebus antiquioribus tem­pus ipsum rem obscu­rav­it: Itaque mul­ti et doc­ti homines de aetate quo Petro­n­ius fuit et quo opus eius, Satyri­con lib­ri, scrip­tum est, inter se dis­cep­taverunt: alius pri­mo, alius secun­do, alius ter­tio saecu­lo post Chris­tum Natum opus com­posi­tum esse.

Inter mul­tos autem nunc fere con­stat Petro­n­i­um fuisse pri­mo saecu­lo post Chr. Nat. Ut aliq­uid saltem de Petro­n­io eru­a­mus ad Tac­i­tum recur­ren­dum est, qui unus nobis hic nobis sub­venire pos­sit. Eten­im Tac­i­tus, ille rerum ges­tarum scrip­tor quem mul­ti dis­cip­uli in som­ni­is vocab­u­la et sen­ten­tias obscuras torquentem viderunt ante ten­ta­men, nonul­la memo­ri­ae pro­did­it de homine cui nomen Titus Petro­n­ius Niger. Hic iampri­dem habetur idem esse qui Gaius Petro­n­ius Arbiter qui opus illud Satyri­con scripsit. 

Quid igi­tur Tac­i­tus ille per­spicui­tate praes­tantis­simus de hoc homine lit­teris consignav­it? Non pluri­ma sed non ideo contemnenda. 

Petro­n­ius pro­con­sul Bithy­ni­ae et con­sul fuit. Et hos mag­i­s­tra­tus ita ges­sit ut Tac­i­tus eum ‘vigen­tem ac parem negoti­is’ scripserit.

Postea adsump­tus est arbiter ele­gan­ti­ae inter famil­iares Nero­nis Prin­cip­is. Nam scil­icet omnes cupid­i­tates explen­dae sunt quadam ele­gan­tia. Prin­ceps nihil suave neque sibi dignum putabat quod ille arbiter ele­gan­ti­ae non prius approbavis­set. Hinc nomen Arbi­tri Petro­n­io indi­tum est, ut sit Petro­n­ius Arbiter.

His autem rebus  nata est invidia Tigelli­ni cuius­dam qui prae­fec­tus prae­torii fuit, quem ali­bi Tac­i­tus fuisse ‘foe­da puer­i­tiâ et impu­dicâ senectâ’nobis nar­rat. Hic homo cum videret Petro­n­i­um esse aemu­lum et sci­en­tia volup­ta­tum se potiorem, excan­duit. Hoc scil­icet ferre non potu­it. Aliq­uid facien­dum erat. Tigelli­nus igitur—quid enim fac­eret homo praeclara pudici­tia?— prae­fec­tus prae­torii apud Neronem Petro­n­io objec­tat amici­ti­am Flavii Scaevini—Scaevinus unus ex eis erat qui in Neronem coni­u­rav­er­ant. Iam vero quo maiorem fidem hoc men­daci­um apud principem haberet, Tigelli­nus servum Petron­ii cor­rupit ad indi­ci­um et Petro­n­ius ille arbiter ele­gan­ti­ae com­pre­hen­sus est.

De Petronii morte

Petro­n­ius cum Cumis in cus­to­dia esse diu­tius ferre non pos­set, con­si­tu­it sibi mortem con­scis­cere. Quo­mo­do hoc fecit? Venenum hausit? Pugionem in pec­tore fix­it? Se urso devo­ran­dum obiecit? Nil minus. Secus enim ac Cato minor qui exi­tum non dubitavit prop­er­are, Petro­n­ius vitam non cito finiv­it: venas pri­mum incid­it, dein eas oblig­av­it, postremo vero rur­sus ape­ruit et cum ami­cis ad men­sam con­fab­u­la­tus est. Hic ser­mo non erat de rebus gravis­simis, de philophia, de immor­tal­i­tate sed de rebus lev­ibus, quin eti­am carmi­na et ver­sus audieban­tur. Inter haec, Petro­n­ius in alios ser­vo­rum se largum, in alios vero crudelem se ges­sit lar­gi­tione et ver­beribus usus. Postremo, dum ad men­sam sedet, som­no indul­sit ut mors videre­tur for­tui­ta potius quam coacta.

De scriptis Petronii

Unum opus, Satyri­con lib­ri, ad nos per­ven­it neque id inte­grum, maior enim pars inter­cid­it. Sunt qui con­tenten­dant tan­tum dec­i­mam partem nobis ser­vatam esse. Sed par­ca­mus lacrim­is, nam quae exs­tant, non sunt omni­no dis­i­unc­ta sed sunt qua­si fab­u­lae vel scae­nae lib­ri quae per se bene stare possint. 

Satyri­con inter scrip­ta Romano­rum qua­si alba avis haberi potest, nam acced­it satis prope ad illud genus quod inter­dum vocatur Fab­u­la Roma­nen­sis, quod genus nos­tra memo­ria qui­dem obtinet. Sunt illae fab­u­lae con­tin­u­atae quales sunt Domi­nus Anu­lo­rum, et Scelus et Poe­na. A Grae­cis orgine duc­tâ hoc genus apud scrip­tores Lati­nos non max­i­mopere floruit, inter quos max­i­mi Petro­n­ius et Apuleius, de quibus Macrobius: 

““Argu­men­ta, fic­tis casi­bus ama­to­rum refer­ta, quibus mul­tum se vel Arbiter exer­cuit vel Apuleium non­numquam lusisse miramur. ”

— Macr. Somn. 1.2.8

Petron­ii operis prin­ci­pales partes agunt Encolpius, stu­dious artis rhetor­i­cae, idemque fab­u­lae nar­ra­tor, et ami­cus eius Ascyl­tus, et Giton, quem uterque eorum deperiunt. 

Hi mul­ta et varia et mira per­ic­u­la patiun­tur quo­rum haud scio an notis­si­ma sint fab­u­la de vid­ua Eph­esia, fab­u­la de Ver­sipelle, quae vero famā cedunt ili, Cenae Tri­mal­chio­n­is. 

Hac parte nar­ratur cena quam habet Tri­mal­chio, novus homo, qui e ser­vo fac­tus est ditis­simus;  depin­gi­tur homo quadam rus­tic­i­tate non con­tem­nen­da. Hic haudquaquam moribus urbanus is es qui non dubitet quidquam facere ut laudes et risum con­vi­varum excitet. Ut divi­tias suas osten­tet, dapes exquisi­tis­si­mas et inau­di­tas appo­nen­das curat. Totus in lau­ti­ti­is et faceti­is versatur. 

Sunt qui putent, neque for­t­asse immer­i­to, Petro­n­i­um hic carpere mores prin­cip­is, que m sub nomine Tri­mal­chio­n­is occul­tari con­ten­dant; etsi Tri­mal­chio haudquaquam per omnia Nero­nis per­sim­ilis, tamen viti­is quibus­dam non mul­tum differt.

De genere scribendi et sermone

Satyri­con, et maxime illa pars quae Cena tri­mal­chio­n­is vocari solet, nobis prae­bet ser­monem Lat­inum maxime var­i­um: Petro­n­ius enim quo verisim­il­iores ser­mones videan­tur qui haben­tur, non medioc­ri arte effin­git per­sonas ita inter se loquentes ut ser­mo per­son­ae loquen­tis cum loco vel condi­cione eius­dem con­gru­at; insunt igi­tur mul­ta ser­mo­nis vul­garis et ple­beii, quae gen­era ser­mo­nis cum ali­is inter se com­mix­ta frus­tra ali­bi quaeras. Cum alia tum legimus scrip­tum ‘vinus’ pro ‘vinum’. Insunt por­ro pluri­mae locu­tiones lep­i­dae et insoli­tae, quales sunt “malam par­ram pilavi” et illud “urceatim pluit” quod licet mul­tis tri­tis­si­mum videa­tur, apud Petro­n­i­um solum inven­i­tur. Hinc igi­tur mul­ta dis­ci possunt. 

Homines doc­ti sae­culis prae­teri­tis non sem­per aper­tis laudibus eum cumula­vere qui propter argu­men­ta levia, saepe obscoena eum esse ”auc­torem puris­si­mae impu­ri­tatis” scrispere.

Satyri­con tamen opus est dig­nis­si­mum lec­tu quia Petro­n­ius valet nobis ante ocu­los has per­sonas inter se tam diver­sas sum­ma arte depic­tas proponere. 

Proinde legi­t­ote ut, prox­ime cum Bac­cho praeter mod­um indulseri­tis, cum Petro­n­io dicatis “plane mat­tus sum, vinus mihi in cere­brum abivit”.

Tantum’st, bene valete!