Litterae Vikingorum, Pars I: De Runis Latinis

Sal­vete sodales! Invi­ta­tus sum a Daniele, hos­pite huius sedis, ut pau­cis nar­rem de rebus quae me potis­si­mum tenent. Mihi nomen est Vic­tor; iam mul­tos annos lit­teris oper­am do, non modo Lati­nis, sed eti­am Sueti­cis antiquis et Islandi­cis. Mirum enim in mod­um haec argu­men­ta, pri­ma facie satis diver­sa, coni­un­gi pos­sunt; nam, ut exem­plum pro­fer­am, maiores nos­tri, scil­icet inco­lae ter­rarum septen­tri­on­al­i­um antiqui, lit­teras Lati­nas lec­ti­taverunt et non­numquam in patri­am suam lin­guam verterunt. Certe sum­mo in hon­ore habeban­tur auc­tores medii ut vocatur aevi, velut Petrus Comestor et Iacobus de Vor­agine. Tamen hic illic ver­sa sunt scrip­ta antiquo­rum auc­to­rum, ut Sal­lustii et Lucani, quin eti­am in ver­sione Islandi­ca sunt Dis­ticha Cato­nis!

Quae cum mira et pul­chra videan­tur, illud duco dig­nis­si­mum relatu, quod vet­eres runas Latine scripserunt. Eten­im hae lit­ter­ae, runae nomine, quae a saecu­lo II post Chris­tum natum in usu fuerunt Ger­ma­narum gen­tium, medio aevo ali­quan­tisper adhibeban­tur ad Latine scriben­dum. Nimirum Dani, Norvegii, Sueti, apud quos fides Chris­tiana invaluis­set, pre­ces Lati­nas edis­cere cupiebant. Cum autem lit­ter­arum Lati­narum adhuc imper­i­ti essent, has pre­ces runis inscribebant, quo melius ver­ba memo­ria tener­ent. Ideo mul­tae sunt inscrip­tiones, quas ipsi novimus, sicut ”Ave Maria” et ”Pater nos­ter”. Nos­tra memo­ria doc­ti homines censent ipsos sac­er­dotes his lit­teris usos esse, ut plures ad cul­tum Christi traducerent.

Custodiat Te Iesus Christus

Velim ego et osten­dere quales sint. In imag­ine infra posi­ta lit­teras runi­cas spec­tatis in bul­lo aeneo, quod in Sue­tia saecu­lo XII fac­tum est. Ipse inspexi nec­non pro vir­ili parte inter­pre­ta­tus sum: Bened­i­cat te, BorggæiR, deus pater, cus­to­di­at te Iesus Chris­tus, illu­minet te vir­tus Christi per omnia saec­u­la saecu­lo­rum (U DLM;70).

Sed ne putaveri­tis runas omnes respon­dere ad lit­teras Lati­nas, nam ”cus­to­di­at” sic inscrip­tum est, ut ᚴᚢᛋᛏᛅᛏᛁᛅᚦ, kus­ta­ti­aþ. Intuem­i­ni imag­inem maiorem factam:

Lapis Sum

Tamen runae Lati­nae non modo precibus, verum inter­dum eti­am iocis aptae vide­ban­tur hominibus huius aetatis. In par­vo Sue­ti­ae merid­ion­alis vico, qui Lösen vocatur, eccle­sia saecu­lo XIII aed­i­fi­ca­ta est (pro dolor serius destruc­ta!), ubi mira inscrip­tio runi­ca fac­ta est in lapi­de pari­etis: eko : sum : lapis (DR 367), ego sum lapis. Sane hoc potest per­tinere ad Chris­tum, qui saepe appel­latur lapis angu­laris, sed cum hic sit lapis in pari­ete, illud minus veri sim­i­le videtur.

Bergen, urbs Norvegi­ca, exem­pla iucundis­si­ma prae­fert runarum, quae in frag­men­tis ligneis fac­tae sunt. Ex his ali­ud inscribitur: ”Pax por­tan­tibus, salus haben­tibus” (N B583), ali­ud autem affert locum ex Vergilii Bucol­ico­rum libro X: ”Omnia vincit Amor, et nos cedamus Amori” (N B145). Haec sunt qua­si pri­mor­dia Latini­tatis apud gentes septen­tri­onales, quae postea floruit usque ad memo­ri­am nos­tram. Et iudi­co haec esse doc­u­men­to quam cupi­de vet­eres ad bonas artes accesserint.

Suade­mus ut alter­am partem huius de runis seriei legas, quam hic reperies.